چکیده در این نوشتار بر بررسی همه‌جانبه‌ای در مورد امکان أخذ قصد امتثال امر در متعلق امرتلاش شده است که آیا اصولاً امکان دارد که شارع این خصوصیت را در لسان دلیل و متعلق حکم و امرش أخذ کند؟ و مراد از قصد امتثال امر آن است که انگیزه‌ی مکلف در انجام واجب منحصراً امتثال امر الهی باشد و قصد اتیان عمل به داعی امر مولی صورت بگیرد. مشهور علما قایل به امتناع ذاتی چنین تکلیفی می‌باشند و اعتبار آن قید را در...

مطابق تعریف مشهور از واجب تعبدی که «قصد قربت» به عنوان وجه امتیاز این نوع واجب از سایر اقسام آن در نظر گرفته شده است، نحوۀ اعتبار قصد قربت و لحاظ کردن آن در مأمورٌبه، همواره یکی از مهم ترین خاستگاه های اختلاف نظر علمای بزرگ اصول و جولانگاه تضارب آرا و اندیشه های اصولی در این زمینه شده است، به طوری که عده ای به استحالۀ ذاتی اخذ قصد قربت در متعلق امر و عده ای به استحاله بالغیرآن قائل شده اند. در ا...

"نیت" در لغت به معنای قصد است و در شرع- به تناسب مفهوم عبادت- عبارت است از قصد و اراده ای جهت دار برای طلب رضای خداوند و امتثال امرش. نیت برای تمییز عبادات از عادات و یا برای تشخیص مراتب عبادات از یکدیگر واجب است و فقها برای اثبات این امر به قرآن(بینه/آیه ی 5)، سنت: "إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بالنِّیَّاتِ" و"لَا عَمَلَ إِلّا بالنّیّة"، و همچنین اجماع و عقل استناد کرده اند. صحت آن دسته از اعمالی که ترک کردنی هستند- مانن...

مطابق تعریف مشهور از واجب تعبدی که «قصد قربت» به‌عنوان وجه امتیاز این نوع واجب از سایر اقسام آن در نظر گرفته شده است، نحوۀ اعتبار قصد قربت و لحاظ کردن آن در مأمورٌبه، همواره یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های اختلاف نظر علمای بزرگ اصول و جولانگاه تضارب آرا و اندیشه‌های اصولی در این زمینه شده است، به‌طوری که عده‌ای به استحالۀ ذاتی اخذ قصد قربت در متعلق امر و عده‌ای به استحاله بالغیرآن قائل شده‌اند. در ا...

بسیاری از احکام و فروع فقهی، به عَدالت، مشروط است. فقهای شیعه، نوعاً، بحث دربارۀ مفهوم‌شناسی عَدالت را بر محور دو گزینۀ: ملکۀ امتثال و اجتناب، و استقامت فعلی، قرار می‌دهند. با وجود اینکه تعریف عَدالت به استقامت فعلی، در فقه امامیه، قدمت دارد و تعریف عَدالت به ملکۀ نفسانی، در روایات، مفقود است، مشهور فقیهان امامیه، عَدالت را ملکۀ امتثال و اجتناب می‌داند. بی‌شک، لزوم لحاظ ملکه، در مفهوم‌شناسی عَدالت، اح...

سیدمرتضی عصمت انبیا را به‌وسیله معجزه ایشان اثبات می‌کند. مسئله این است که اثبات عصمت انبیا به‌وسیله اعجاز ایشان چگونه ممکن است و بُرد این دلیل چقدر است؟ از نظر ایشان معجزه مستقیماً و بدون واسطه، تصدیق کننده وحی و مُثبِت عصمت نبی در دریافت و ابلاغ وحی می‌باشد و هدف از تصدیق وحی، امتثال امر نبی است؛ درنتیجه با معجزه به‌صورت غیرمستقیم، معاصی و هر آنچه که در امتثال و قبول، اثر منفی بگذارند نیز نفی می‌...

رعایت احتیاط از اموری است که مبنای بسیاری از احکام شرعی قرار گرفته و به همین خاطر، عمل به احتیاط در میان اهل شریعت، امری فراگیر است . اگرچه عمل به احتیاط از نظر فقهی به منظور امتثال تکلیف واقعی مجهول و جلوگیری از وقوع عذاب بر اثر عدم امتثال، صورت می گیرد و به همین دلیل از نظر عقل، امری پسندیده است؛ اما این پسندیدگی تمام موارد عمل به احتیاط را دربر نمی گیرد ؛ زیرا در برخی موارد ، عمل به احتیاط ...

از مشترکات ادیان توحیدی، تأکید بر ارزشهای اخلاقی و تزکیه گفتار و رفتار است؛ ازاین رو، اخلاق می تواند نزدیک ترین ساحت ادیان به همدیگر برای گفت وگو باشد. این نکته مبتنی بر آن است که وجه مشترک اخلاق در ادیان یعنی عقلی بودن آنها در نظر گرفته شود. محبّت نیز خاستگاه مشترک ادیان است؛ چه دین با استناد به آیات و روایات چیزی غیر از محبّت نیست و محبّت نیز جز با اطاعت و امتثال دستورات خداوند که در قالب دین ار...

از مشترکات ادیان توحیدی، تأکید بر ارزشهای اخلاقی و تزکیه گفتار و رفتار است؛ ازاین‌رو، اخلاق می‌تواند نزدیک‌ترین ساحت ادیان به همدیگر برای گفت‌وگو ‌باشد. این نکته مبتنی بر آن است که وجه مشترک اخلاق در ادیان یعنی عقلی بودن آنها در نظر گرفته شود. محبّت نیز خاستگاه مشترک ادیان است؛ چه دین با استناد به آیات و روایات چیزی غیر از محبّت نیست و محبّت نیز جز با اطاعت و امتثال دستورات خداوند که در قالب دین ...

قرآن کریم دو دیدگاه متفاوت و در عین حال سازگار با هم نسبت به انسان دارد؛ نگاهی آرمان گرایانه در مقام تشریع و تکلیف و در عین حال دیدگاهی واقع گرایانه در مقام امتثال اوامر الهی. در نگاه نخست – که نگاه قرآن به انسان در مقام تشریع است- قرآن کریم معتقد است که تمامی انسان ها این قابلیت و توانایی را دارند که به کمال نهایی خویش دست یابند و این توقع از تمامی انسان ها، توقعی به جاست. اما از منظر دیگر- که...